Hoeve de Knokkert in Heille (Sluis)
verwelkomt u

Na de Tweede Wereldoorlog lag Nederland grotendeels in puin, en Zeeland was een van de zwaarst getroffen provincies. De wederopbouwboerderijen die in korte tijd werden gebouwd om de voedselvoorziening weer op gang te krijgen, komen nu langzaamaan meer in de belangstelling te staan. Ze zijn mooi in hun soberheid en horen bij het Zeeuwse landschap. Het belang van hun erfgoed wordt gelukkig steeds vaker erkend, zodat oude boerderijen met zorg worden opgeknapt of een nieuwe bestemming krijgen. Zo ook Hoeve De Knokkert in Sluis.

De hoeve ligt in West Zeeuws-Vlaanderen in een gebied met eigen kenmerken en kwaliteiten die samenkomen in de landelijke pittoreske kern Heille, onderdeel van de gemeente Sluis. Hoeve De Knokkert is al ruim 200 jaar in eigendom van de familie Maenhout en heeft een rijke geschiedenis. Tot ongeveer 2000 was Hoeve De Knokkert een gemengd bedrijf met vee en akkerbouw, nu vindt er nog uitsluitend akkerbouw plaats. Op het erf staat een wederopbouwschuur die dateert van net na de Tweede Wereldoorlog. Door de hoogte en omvang zijn de schuren als het ware kathedralen in het landschap. Om effectief te kunnen werken werden de schuren verhoogd. Op grond van de voortschrijdende mechanisatie na de oorlog met steun van de Marshallhulp werden soms wagenboxen en andere ruimten voor berging van landbouwmachines toegevoegd. De spanten worden ook wel Canadese spanten genoemd.

Boerderij en erf vormen één identiteit en vormen een geheel met het omringende landschap. Binnen het erf liggen de boerentuin, de boomgaard en de agrarische gebruiksruimten. De erfinrichting met streekeigen erfbeplanting is aangelegd in de tijdsgeest van de streektypische wederopbouw stijl van schuur en woning. De geschiedenis wordt mede door landschappelijke aankleding zichtbaar en herkenbaar gemaakt.  

Nu boerderijen steeds vaker hun oorspronkelijke functie verliezen, moet er worden nagedacht over een nieuwe invulling ervan. En over het behoud van het agrarisch erfgoed. Want wat zou het jammer zijn als zulke kenmerkende gebouwen uit het landschap zouden verdwijnen of een heel ander uiterlijk zouden krijgen. Met de functionele wederopbouwboerderijen, die geen monumentstatus hebben, ligt dat gevaar op de loer. Gelukkig ziet men steeds meer in dat ook deze wederopbouwboerderijen en schuren bijzonder genoeg zijn om zuinig op te zijn.

De wederopbouwschuren werden anders gebouwd dan traditionele houten zwarte schuren. Deze schuur is een markant bakstenen gebouw met oude rode dakpannen. Tijdens de bevrijding van de Duitse overheersing is het oorlogsgeweld in 1944 niet voorbijgegaan aan Heille. De landbouwschuur op het terrein was zwaar beschadigd en was niet meer te redden. De nieuwe wederopbouw schuur is in 1950 gerealiseerd. Na de oorlog was de agrarische bedrijfsvoering veranderd en waren er hogere en grotere schuren nodig, want de mechanisatie deed zijn intrede. Het werk van de trekpaarden werd steeds meer gedaan door tractoren.  Nu zijn we weer meer dan zeventig jaar verder en zijn deze schuren ook niet meer geschikt voor de agrarische sector. Iets wat monumentaal is, wat je wilt behouden, zal een functie moeten hebben. Er moet geld gegenereerd worden om het onderhoud te kunnen blijven doen. Dat is het allerbelangrijkste: om een functie te bedenken die geschikt is voor die schuur en bij de omgeving past, dan kun je die schuur een nieuw leven geven.

Wat De Knokkert betreft heeft de schuur grote ramen in het dak boven de mendeuren gekregen om meer licht in de ruimte te krijgen. Daaraan kun je aan de buitenkant zien dat het geen schuur meer is, maar dat is ook goed.

De binnenkant is weer een ander verhaal. Als je door de mendeuren binnenkomt, dan zie je de ruimte, de hoogte, de diepte. Het is belangrijk dat die ruimtelijkheid behouden blijft. Die ruimtelijkheid moet je ook in de hoogte blijven ervaren, dus moet je ook geen grote verdiepingsvloer erin leggen. Wel zijn de bestaande verdiepingsvloeren vernieuwd. Wat ook belangrijk is aan de ruimte, is dat de akoestiek heel goed is en dat de schuur niet té mooi en te veel design wordt maar de sfeer houdt van behaaglijke eenvoud. 

Ten zuiden van de schuur is een hoogstamboomgaard gelegen met diverse appel-, peren- en pruimen rassen. De boomgaard is van oudsher een typisch onderdeel van een boerenerf en van de boerderij. De ruimtelijke relatie tussen beide delen is dan ook een meerwaarde. Het draagt bij aan de historische context en voorziet in de huidige tijd in een aangename buitenruimte.

Tot ongeveer 2000 was de boerderij een gemengd bedrijf met vee en akkerbouw, nu vindt er nog uitsluitend akkerbouw plaats. Op het erf staat een wederopbouwschuur die dateert van net na de Tweede Wereldoorlog. Door de hoogte en omvang zijn de schuren als het ware kathedralen in het landschap. Om effectief te kunnen werken werden de schuren verhoogd. Op grond van de voortschrijdende mechanisatie na de oorlog met steun van de Marshallhulp, werden soms wagenboxen en andere ruimten voor berging van landbouwmachines toegevoegd. De spanten worden ook wel Canadese spanten genoemd.

Boerderij en erf vormen een geheel en sluiten aan bij en het omringende landschap. Binnen het erf liggen de boerentuin, de boomgaard en de agrarische gebruiksruimten. De erfinrichting met streekeigen beplanting is aangelegd in de tijdsgeest van de voor Zeeuws-Vlaanderen typerende wederopbouwstijl van schuur en woning. De geschiedenis wordt mede door landschappelijke aankleding zichtbaar en herkenbaar gemaakt.  

Hoeve De Knokkert is onderdeel van ‘Zeeland Lodges’, een combinatie van verschillende overnachtingsmogelijkheden in Zeeland die zich met name bevinden in Cadzand en Vlissingen met uitzicht op zee. De hoeve wordt een plek voor mensen die op zoek zijn naar de rust, ruimte en authenticiteit van het platteland. Het wordt een combinatie van verblijven en logeren. Een plek waar je kan genieten van de flora en de fauna, waar rust heerst en waar je tot rust komt en men nog aandacht voor je heeft.

Het Boerderijenfonds is een stimuleringsfonds voor herbestemming van agrarisch erfgoed, in combinatie met verduurzaming en restauratie. Dat wil zeggen dat het fonds zich ervoor inzet om oude boerderijen van cultuurhistorische waarde, vaak met een bijzondere ligging, een tweede leven te geven. Een van de projecten die gerealiseerd konden worden mede dankzij de financiële bijdrage van het fonds, is de herbestemming van de schuur van Hoeve De Knokkert. De schuur krijgt een nieuwe functie als groepsaccommodatie, expositieruimte en locatie voor culinaire workshops. De beoordeling van een aanvraag bij het fonds wordt uitgevoerd door een onafhankelijke commissie. Daar zitten allemaal deskundigen in die heel veel weten van agrarisch erfgoed, maar ook over landschap en verduurzaming en de financiële kant van zaken.

Een boerderij is het meest streekeigen gebouw dat je maar kunt bedenken. Het is een type gebouw dat zo hoort bij een bepaald landschap en een bepaalde streek. Boerderijen zijn enorm belangrijk voor het platteland. De stolpen in Noord-Holland zijn totaal iets anders dan de carréhoeves in Zuid-Limburg. De Vlaamse schuur die je in Zeeland veel ziet, maakt het een heel interessant type erfgoed. Nu is De Knokkert geen romantisch boerderijtje, maar een grote, sobere wederopbouwschuur van rode baksteen. Daarmee is hij heel karakteristiek voor de periode vlak na de oorlog. Hij ligt ook prachtig binnen een klein buurtschap met nog een oude hoogstamboomgaard ernaast, dus het was ook als erf een heel mooi ensemble. Dat is waar ook naar gekeken wordt: de entourage, het erf en de aansluiting bij het landschap.

Niet alleen de buitenkant, ook de binnenkant van de schuur is de moeite waard. De kathedraalachtige spanten vallen meteen op. Je ziet dat het een bijzondere constructie is, dat geeft een heel eigen karakter aan de schuur. Het plan voor de nieuwe invulling ervan was er bij alles op gericht om de sfeer zoveel mogelijk te behouden.

Als landbouwbedrijf is Hoeve De Knokkert ook actief in het EU- Erasmus en project Agrilearn. Het project richt zich op het verbeteren van nieuwe technologieën en vaardigheden van mensen die actief zijn op het platteland met als doel milieuvriendelijke digitale landbouw te stimuleren om de klimaatverandering aan te pakken. 

Het project is gericht op het creëren van kansen voor mensen in plattelandsgebieden, met de nadruk op milieuvriendelijke technologieën en methoden om klimaatverandering te bestrijden. Samen met partners uit Cyprus, Griekenland, Spanje en Nederland wordt samengewerkt en kennis uitgewisseld. 

Het doel is om op het eind van het project een innovatief en gebruiksvriendelijke cursus op een e-platform te plaatsen met toepassingen van moderne en slimme landbouwpraktijken. 

Hoeve de Knokkert wisselt met name ervaring uit op het gebied van de aardappelteelt van het planten tot en met de oogst. 

AGRILEARN  is een door ERASMUS- EU  gefinancierd project, onder het KA2- Cooperation Action–regime.